Dzihwamupengo (muChishongrish: khorona vhayirasi; khovhidhi-19) kana Dzihwampengo, chirwere chinotapukira chinokonzerwa ne dovodzana iri sevhiya ye akyuti respitoria dzihwamupengo-2 (DSAR-DziM-2). Mhosva yekutanga inozivikanwa yakaonekwa muWuhan, Chayina, muna Zvita 2019.[1] Chirwere ichi chapararira pasirose, zvichiita kuti pave ne chipando chirikuramba chiripo.[2]

Dzihwamupengo

(KHOVHIDHI-19)

Kutranzimitwa ne saiku ye hupenyo hwe

DSAR-DziM-2 inokonzeresa Dzihwamupengo

Mamwe

mazita:

KHOVHIDHI, Khoronavhairasi
Payakasimba: Utachiona unotapukira
Masimputomu:

(vamwe havana masimputomu)

Zvayino

omesa:

Chitango

chayo:

Mazuva 2–14 (anowanzowa 5) ne chitapukiro
Nhambo yayo: Mazuva mashanu ku kuroniki
Zvikonzero: Dovodzana irisevhiya ye akyuti

respitoria dzihwamupengo-2 (DSAR-DziM-2)

Mutowo we

kumbondera:

  • Ujobero we rRT-PCR,
  • Skani ye CT,
  • Jobero ye Rapid antigen
Kudzivira:
  • kufuka chiso, kuita hugarandega,
  • physical/social distancing,
  • ventilation, kugeza zvanza,[needs update]
  • kuvhakisinetwa
Kurapwa: Symptomatic uye supportive
Rudido: 272,845,610 confirmed cases
Rufu: 5,335,518

Zviratidzo zveDzihwampengo zvinosiyana, asi kazhinji zvinosanganisira fivha,[3] kukosora, kutemwa nemusoro,[4] kuneta, Upfupikohweufemo (dhispenia), uye urashabwema (kana kutadza kunhuwa) ne kutadza kuravira.[5][6][7] Masimputomu anogona kutanga zuva rimwe kusvika gumi nemana mushure mekusangana nehutachiona. Chinenge chikamu chimwe muzvitatu chevanhu vane utachiona asi havaratidzi zviratidzo zvinooneka.[8] Kune avo vanhu vanova nezviratidzo zvinoonekwa zvekuti vanganzi varwere, vazhinji (81%) vanokura zvakapfava kusvika pakati nepakati zviratidzo (kusvika Chibayo), ukuwo 14% vanova nezviratidzo zvakakomba (upfupikohweufemo, hipokshia, kana kupfuura 50% kubatanidzwa kwemapapu pakufungidzira), uye 5% vanotambura nezviratidzo zvakakomba (Koneko ye respiratoria, Karudzo (shoku), kana Dhisfangishani ye nhengohobho).[9] Vanhu vakura vari panjodzi huru yekuva nezviratidzo zvakakomba. Vamwe vanhu vanoramba vachisangana nezviitiko zvakasiyana (Dzihwampengo yakareba) kwemwedzi mushure mekupora, uye kukuvara kwenhengo kwaonekwa.[10] Zvidzidzo zvemakore akawanda zviri kuenderera mberi nekuongorora mhedzisiro yenguva refu yechirwere.[10]

Kugowanika kwe Dzihwampengo inoitika vanhu pavanofema mumhepo yakasvibiswa nemadonhwe uye tunhu tudiki twemhepo zvine hutachiona. Ngozi yekufema izvi mukati yakanyanya kana vanhu vari padhuze, asi vanogona kufemerwa nenzendo refu, kunyanya mumba. Kutapurirana kunogonawo kuitika kana ikasaswa kana kupfapfaidzwa nemvura ine utachiona mumaziso, mhuno kana mukanwa, uye, kashoma, kuburikidza nenzvimbo dzine utachiona. Vanhu vanoramba vachitapurirana kwemazuva anosvika makumi maviri, uye vanogona kuparadzira utachiona kunyangwe vakasaratidza zviratidzo.[11][12]

Mitowo ye kujobera yakagadzirwa kuti iongorore chirwere ichi. Iyo yakajairwa nzira yekuongorora ndeyekuonekwa kwevhairasi nyon'o ye usomo ne kurivhesa tranziskiriputi ye binguro ye cheni ye porimeresi munguva-iriyo, kuamburifaya tranziskiriputi iri medhiyetedhi (ATM), kana ne kana nereverse transcription loop-mediated isothermal amplification (RT-LAMP) kubva kune kuswabha nasofarinji.

Mavhaksini edzihwamupengo akawanda akatenderwa uye akagoverwa munyika dzakasiyana siyana, idzo dzakatanga mishandirapamwe yekudzivirira vanhu vakawanda. Mamwe matanho ekudzivirira anosanganisira kusimuka kana kugarisana nevamwe, kugara wega, kupinza mhepo munzvimbo dzemukati, kuvhara kukosora nekuhotsira, kugeza maoko, uye kuchengeta maoko asina kugeza kure nechiso. Kushandiswa kwechifukidzauso kumeso kana zvekuvharisa kwakakurudzirwa munzvimbo dzeveruzhinji kudzikisira njodzi yekutapurirana. Nepo basa riri kuenderera mberi rekugadzira mishonga inodzivisa hutachiona, kurapwa kwekutanga kune zviratidzo. Kutarisira kunosanganisira kurapwa kwezviratidzo, tsigiro yekuchengetedza, kuzviparadzanisa nevamwe, uye kuyedza matanho.

Ruvambo chinjirudza

Munguva yekutanga kubuda muWuhani, hutachiona uye chirwere chaiwanzonzi "Dzihwamupengo" uye "Dzihwamupengo ye Wuhani",[13][14][15] nechirwere ichi dzimwe nguva chinonzi "Nymoniya ye Wuhani"[16][17]Kare, zvirwere zvakawanda zvakapihwa mazita enzvimbo, seChikosoro che Speini,[18] respiratory syndrome, uye Vhairasi ye Zika.[19]

Zviratidzo ne masimputomu chinjirudza

Zviratidzo zveDzihwamupengo zvinosiyana-siyana, kubva pazvinyoro zvishoma kusvika kuhurwere hwakanyanya.[20][21] Zviratidzo zvakajairika zvinosanganisira kutemwa nemusoro, kurasikirwa nekunhuwa uye kuravira, kusangana kwemhino uye mhuno inomhanya, chikosoro, kurwadziwa kwetsandanyama, kurwadziwa kwehuro, fivha, manyoka, uye kutadza kufema.[22]

Mashoko ashandiswa chinjirudza

Zvinyorwa zvekunze kwe Wikipidhiya chinjirudza

Mabviro eruzivo chinjirudza

  1. Page J, Hinshaw D, McKay B (26 February 2021). "In Hunt for Covid-19 Origin, Patient Zero Points to Second Wuhan Market – The man with the first confirmed infection of the new coronavirus told the WHO team that his parents had shopped there". The Wall Street Journal. Retrieved 27 February 2021.
  2. Zimmer C (26 February 2021). "The Secret Life of a Coronavirus – An oily, 100-nanometer-wide bubble of genes has killed more than two million people and reshaped the world. Scientists don't quite know what to make of it". Retrieved 28 February 2021.
  3. Islam MA (April 2021). "Prevalence and characteristics of fever in adult and paediatric patients with coronavirus disease 2019 (COVID-19): A systematic review and meta-analysis of 17515 patients". PLOS ONE. 16 (4): e0249788. Bibcode:2021PLoSO..1649788I. doi:10.1371/journal.pone.0249788. PMC 8023501. PMID 33822812.
  4. Islam MA (November 2020). "Prevalence of Headache in Patients With Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): A Systematic Review and Meta-Analysis of 14,275 Patients". Frontiers in Neurology. 11: 562634. doi:10.3389/fneur.2020.562634. PMC 7728918. PMID 33329305.
  5. Saniasiaya J, Islam MA (April 2021). "Prevalence of Olfactory Dysfunction in Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): A Meta-analysis of 27,492 Patients". The Laryngoscope. 131 (4): 865–878. doi:10.1002/lary.29286. PMC 7753439. PMID 33219539.
  6. Saniasiaya J, Islam MA (November 2020). "Prevalence and Characteristics of Taste Disorders in Cases of COVID-19: A Meta-analysis of 29,349 Patients". Otolaryngology–Head and Neck Surgery. 165 (1): 33–42. doi:10.1177/0194599820981018. PMID 33320033. S2CID 229174644.
  7. Agyeman AA, Chin KL, Landersdorfer CB, Liew D, Ofori-Asenso R (August 2020). "Smell and Taste Dysfunction in Patients With COVID-19: A Systematic Review and Meta-analysis". Mayo Clin. Proc. 95 (8): 1621–1631. doi:10.1016/j.mayocp.2020.05.030. PMC 7275152. PMID 32753137.
  8. Oran DP, Topol EJ (January 2021). "The Proportion of SARS-CoV-2 Infections That Are Asymptomatic : A Systematic Review". Annals of Internal Medicine. 174 (5): M20-6976. doi:10.7326/M20-6976. PMC 7839426. PMID 33481642.
  9. "Interim Clinical Guidance for Management of Patients with Confirmed Coronavirus Disease (COVID-19)". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 6 April 2020. Archived from the original on 2 March 2020. Retrieved 19 April 2020.
  10. 10.0 10.1 CDC (11 February 2020). "Post-COVID Conditions". Centers for Disease Control and Prevention. Retrieved 12 July 2021.
  11. CDC (11 February 2020). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Centers for Disease Control and Prevention. Retrieved 6 December 2020.
  12. Clinical Questions about COVID-19: Questions and Answers Centers for Disease Control and Prevention
  13. "2nd U.S. Case Of Wuhan Coronavirus Confirmed". NPR.org. NPR. Retrieved 4 April 2020.
  14. McNeil Jr DG (2 February 2020). "Wuhan Coronavirus Looks Increasingly Like a Pandemic, Experts Say". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 4 April 2020.
  15. Griffiths J. "Wuhan coronavirus deaths spike again as outbreak shows no signs of slowing". CNN. Retrieved 4 April 2020.
  16. Jiang S, Xia S, Ying T, Lu L (May 2020). "A novel coronavirus (2019-nCoV) causing pneumonia-associated respiratory syndrome". Cellular & Molecular Immunology. 17 (5): 554. doi:10.1038/s41423-020-0372-4. PMC 7091741. PMID 32024976.
  17. Chan JF, Yuan S, Kok KH, To KK, Chu H, Yang J, et al. (February 2020). "A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster". Lancet. 395 (10223): 514–523. doi:10.1016/S0140-6736(20)30154-9. PMC 7159286. PMID 31986261.
  18. Shablovsky S (September 2017). "The legacy of the Spanish flu". Science. 357 (6357): 1245. Bibcode:2017Sci...357.1245S. doi:10.1126/science.aao4093. ISSN 0036-8075. S2CID 44116811.
  19. "Stop the coronavirus stigma now". Nature. 7 April 2020. p. 165. doi:10.1038/d41586-020-01009-0. Retrieved 16 April 2020.
  20. "Symptoms of Coronavirus". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 22 February 2021. Archived from the original on 4 March 2021. Retrieved 4 March 2021.
  21. Grant MC, Geoghegan L, Arbyn M, Mohammed Z, McGuinness L, Clarke EL, Wade RG (23 June 2020). "The prevalence of symptoms in 24,410 adults infected by the novel coronavirus (SARS-CoV-2; COVID-19): A systematic review and meta-analysis of 148 studies from 9 countries". PLOS ONE. 15 (6): e0234765. Bibcode:2020PLoSO..1534765G. doi:10.1371/journal.pone.0234765. PMC 7310678. PMID 32574165. S2CID 220046286.
  22. "Clinical characteristics of COVID-19". European Centre for Disease Prevention and Control. Retrieved 29 December 2020.